Jaarverslag 2023 Gevangenenzorg Nederland
Cover
Met lef aan de basis
30 jaar geloof in herstel
Jaarverslag 2023
Voorwoord directeur bestuurder
3. Voorwoord directeur bestuurder
‘Het lukt je nooit om de oceaan over te steken, totdat je de moed hebt om het zicht van de kust los te laten.’
– Columbus
Tussen de bajes en buiten buldert een oceaan aan golven. Hoe voorkom je dat je in vrijheid niet direct kopje onder gaat? Ruim 25 procent van de gevangenen die vandaag vrijkomen, zit binnen twee jaar alweer vast. Nog meer hebben een delict gepleegd, maar komen daarvoor niet in de gevangenis. Op langere termijn is de recidive nog hoger. Een serieus probleem dus, voor de persoon én de maatschappij.
Een gevangenisstraf wil mensen veranderen. Dat vraagt oversteken naar ander gedrag. Voor die reis zijn moed en medemensen nodig. En vooral motivatie. Op die aspecten zet Gevangenenzorg Nederland in. We werken aan de basis van een dynamisch veranderproces. Want motivatie is dynamisch. Bezoeken, gesprekken en cursussen krikken onze hulpvragers als het ware omhoog zodat ze zicht en geloof krijgen dat een nieuw land van leven en geluk ook voor hen bereikbaar is.
Grote passie
In 2023 bestond onze organisatie 30 jaar. Als ik één aspect mag noemen dat mij motiveerde om me meer dan 25 jaar in te zetten voor barmhartige gerechtigheid aan daders en hun familie, dan is dat de diepe motivatie en grote passie die ik zie bij mijn inmiddels bijna 700 collega’s. Betaald of vrijwillig, allen zijn met hart en ziel én verstand van zaken betrokken op de mens in detentie, thuis of onder behandeling in een tbs-kliniek. Uit onderzoek blijkt dat vrijwilligers écht vertrouwen van hen krijgen en daarom binnenkomen in het hart. Daar worden keuzes gemaakt om te veranderen. Het vervult ons met dankbaarheid als het lukt.
Als informele zorgorganisatie werken we in een web van en met veel (formele) organisaties, binnen en buiten de gevangenissen en tbs-klinieken. U kunt het allemaal lezen in dit jaarverslag ‘Met lef aan de basis’.
Royale steun
Voor meer dan de helft is ons werk financieel mogelijk door donaties van kerken, bedrijven, particulieren en fondsen. Bijzonder verheugend waren de acties van jongeren op scholen en tijdens vakantiekampen. We zagen ook de loonkosten stijgen door een forse verhoging van de CAO die de komende jaren zal doorwerken. Het vraagt alertheid. Aan het eind van het jaar werden we toch weer aangenaam verrast doordat we meer ontvingen dan we begroot hadden. Na een aantal ‘rode’ jaren is dat zeer welkom en geeft dat vertrouwen. Het laat zien dat we een organisatie zijn met draagvlak in de samenleving.
Ons werkveld zit in een proces van versobering. Er is (noodgedwongen) veel aandacht voor veiligheid. Dit straalt breder af dan ons lief is. Ook is er personele krapte in de gevangenissen. In goed overleg blijven er intussen mogelijkheden om gevangenen te motiveren. Met meer dan gewone interesse volgen we de vorming van een nieuw kabinet. Worden de gordijnen van werkveld nog grauwer?
Transitie
In 2023 keken we ook in de spiegel. Vanaf 2024 willen we een meerjarige transitie in gang zetten om meer vrijwilligers te betrekken in ons werk, zowel in de zorgprocessen als in de publiciteit en fondswerving. We vernieuwen intussen ook onze risicokaart met actuele risico’s die onze doelstelling bedreigen en wat we kunnen doen om risico’s te beperken. Het gaat naast politieke risico’s bijvoorbeeld ook om financiële risico’s.
Kompas
Er ligt een oceaan van uitdagingen voor ons. Het kompas blijft erop gericht dat detentie en criminaliteit niet het laatste woord hebben. Maar dat gevangenen, achterblijvers en tbs-patiënten een mens hebben die tijd voor hen heeft en motiveert om vol te houden in hun oversteek naar een nieuwe toekomst.
Moge onze naald gestuurd worden door Gods zegen.
Hans Barendrecht
directeur bestuurder
Raad van Toezicht
4. Raad van Toezicht
Het jaar 2023 was een hectisch jaar. Hoewel deze eerste zin een open deur lijkt, is het wel een korte karakterisering van de activiteiten van Gevangenenzorg. We zijn als Raad van Toezicht dankbaar dat we aan het eind mogen vaststellen dat de meeste doelen zijn bereikt. Dankzij inspanningen van alle betrokkenen. Hieronder legt de Raad van Toezicht verantwoording af van zijn activiteiten.
Taken en werkwijze Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht houdt toezicht op de directeur-bestuurder en het vastgestelde beleid. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht een klankbordfunctie voor de directeur-bestuurder. De bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de Raad van Toezicht en van de directeur-bestuurder zijn vastgelegd in de statuten en het reglement. Met onze interne toezichtkaders willen we duidelijkheid geven ten behoeve van iedereen die betrokken is bij (de financiering van) de activiteiten van GNd. Op deze manier verantwoorden we ons als het ware naar de overheid, naar fondsen en kerkelijke gemeenten die ons ondersteunen. En ook naar bedrijven en particulieren, die we tot onze trouwe achterban mogen rekenen.
Commissies
De Raad van Toezicht kent twee permanente adviescommissies: de auditcommissie en de remuneratiecommissie. De commissieleden geven zo nodig een terugkoppeling tijdens een vergadering van de Raad van Toezicht. Mede op basis hiervan neemt de Raad van Toezicht zijn besluiten. De auditcommissie is gericht op de bedrijfsvoering, de financiële verslaglegging en het accountantsonderzoek. De remuneratiecommissie voert de jaarlijkse beoordelingsgesprekken met de directeur-bestuurder en adviseert over het bezoldigingsbeleid. Daarnaast heeft deze commissie een rol bij de selectie van kandidaten voor het vervullen van vacatures in de Raad van Toezicht.
Overlegstructuur
In 2023 heeft de Raad van Toezicht driemaal vergaderd met de directeur-bestuurder: op 20 april, 7 juni en 6 december. De geplande vergadering van 11 september is niet doorgegaan. De geagendeerde stukken zijn via een e-mailprocedure afgedaan. Voor zover nodig zijn de conclusies tijdens de vergadering van 6 december bekrachtigd. De vergaderingen van de Raad van Toezicht werden voorbereid door de voorzitter van de Raad van Toezicht, de directeur-bestuurder en de ambtelijk secretaris. In iedere vergadering stond een voortgangsrapportage (inclusief financiën) van de directeur-bestuurder op de agenda, zodat de uitvoering van het jaarplan en de bijbehorende begroting te volgen is.
De Raad van Toezicht houdt specifiek toezicht op vier benoemde aandachtsgebieden, te weten:
1) Financiën en Strategie; 2) Zorg en Kwaliteit van handelen; 3) Identiteit en Achterban; 4) HRM en Netwerken. Tijdens iedere vergadering vond een bespreking van één van deze aandachtsgebieden plaats aan de hand van een rapportage door een regiehouder uit de Raad van Toezicht. De regiehouder bereidde de rapportage in afstemming met de directeur-bestuurder voor.
Tijdens de vergaderingen van 20 april en 6 december stond het aandachtsgebied Financiën en Strategie centraal. Het lid van de auditcommissie, Willem Punt, was betrokken bij de voorbereiding van de vaststelling van de jaarrekening 2022, de bijbehorende managementletter en de begroting 2024. Daarnaast overlegde hij periodiek met de directeur-bestuurder over actuele financiële ontwikkelingen. De Raad van Toezicht keurde in zijn vergadering van 20 april het jaarverslag en de jaarrekening over 2022 goed. Tijdens de vergadering van 6 december werd het jaarplan 2024 en het Strategisch Beleidsplan 2024-2026 goedgekeurd.
Tijdens de vergadering van 7 juni was het aandachtsgebied Zorg en Kwaliteit van handelen geagendeerd. Dit gebeurde aan de hand van een rapportage van Siemon Bezuijen als regiehouder. Op 11 september rapporteerde regiehouder Alrik de Haas over het aandachtsgebied Identiteit en Achterban. Regiehouder Marleen Loof deed tijdens de vergadering van 6 december verslag over het aandachtsgebied HRM en Netwerken.
Zelfevaluatie Raad van Toezicht
Op 29 en 30 november heeft de Raad van Toezicht zijn jaarlijkse zelfevaluatiebijeenkomst gehouden. Bij een deel van de bijeenkomst was ook de directeur-bestuurder aanwezig. De heer prof.dr.ir. Rienk Goodijk was uitgenodigd om met ons van gedachten te wisselen over het concept van strategisch partnerschap. De heer Goodijk heeft met de voorzitter de bijeenkomst voorbereid. Hij heeft de relevante documenten bestudeerd en met iedere deelnemer tevoren intakegesprek gevoerd. We hebben de presentatie en gedachtewisseling beschouwd als een doorontwikkeling van de bestaande toezichtskaders op basis van Policy Governance. We beraden ons op de borging van het concept in onze interne regelgeving.
Overige besproken onderwerpen
Naast de hierboven al genoemde zaken besteedde de Raad van Toezicht afzonderlijk aandacht aan de volgende onderwerpen.
Statutenwijziging: In het kader van de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen moesten de statuten gedeeltelijk worden aangepast. Conform het bepaalde in artikel 17 van de statuten van de stichting werd op 13 april de voorgestelde wijziging goedgekeurd door het bestuur, waarna de Raad van Toezicht besloot tot aanpassing van de statuten. Deze aanpassing is op 19 augustus doorgevoerd.
Dossier pensioenfonds PFZW: Dit jaar liepen er nog besprekingen over uiteindelijke afhandeling van de gelijkwaardigheid van de regeling bij a.s.r. en NN aan die van PFZW. Deze besprekingen zijn met ondersteuning van een pensioenadvocaat afgerond. De definitieve toetsingsrapporten van de actuaris zijn aangeleverd en de bedragen aan a.s.r. en PFZW voldaan. PFZW heeft op 18 november bevestigd dat de eigen regeling van GNd voldoet aan de voorwaarde van gelijkwaardigheid. Het dossier is daarmee afgerond.
Beoordeling directeur-bestuurder
De Raad van Toezicht beoordeelt periodiek het functioneren van de directeur-bestuurder. Het jaarlijkse evaluatiegesprek vond plaats aan het eind van het kalenderjaar en wel op 4 december. Alle eerder benoemde aspecten zijn aan de orde geweest. De remuneratiecommissie heeft namens de Raad van Toezicht haar waardering uitgesproken voor de inzet van de directeur-bestuurder, die de organisatie door alle dynamiek kon loodsen.
Afsluiting
De Raad van Toezicht is dankbaar voor de voortgang van het werk in het jaar 2023. De organisatie stond voor bijzondere uitdagingen. We danken alle betrokkenen voor hun inzet. We zijn allen die het werk financieel mogelijk hebben gemaakt zeer erkentelijk voor hun steun.
Gevangenenzorg streeft naar een plek in de samenleving voor gevangenen na hun detentie. Geloven in herstel blijkt iedere keer van toegevoegde waarde. We zijn dankbaar voor het feit dat velen een nieuwe start kunnen maken. Laat de Bijbelse inspiratiebron ons steeds weer kracht geven bij de activiteiten van Gevangenenzorg. Met het oog op herstel van verhoudingen en bouwen aan een nieuw bestaan voor mensen in detentie en uiteindelijk ten dienste van de samenleving waarvan zij deel uitmaken.
Drs. Servaas Stoop
Voorzitter Raad van Toezicht
Samenstelling Raad van Toezicht
drs. Servaas Stoop
Maatschappelijke functie: Burgemeester Gemeente West Betuwe
Benoemd op: 2-2-2014
Herbenoemd op: 7-12-2022
Datum aftreden: 12-2026
Herbenoembaar: Nee
Nevenfuncties:
- Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Voorzitter bestuur Stichting Voorzieningenfonds hospice Calando te Dirksland (onbezoldigd)
- Lid identiteitscommissie Vereniging Gereformeerd Schoolonderwijs te Ridderkerk (bezoldigd)
- Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Driestar Educatief te Gouda (bezoldigd)
- Voorzitter bestuur Stichting Van der Koppel-van den Heuvel te Ophemert (qq-functie; onbezoldigd)
- Voorzitter bestuur Stichting Fruit Tech Campus te Geldermalsen (qq-functie; onbezoldigd)
- Voorzitter Stuurgroep Fruitpact (onbezoldigd)
Lid bestuur Stichting Greenport Gelderland (onbezoldigd)
drs. Ing. Willem Punt
Maatschappelijke functie: rector-bestuurder Het Vlietland College Leiden
Benoemd op: 2-4-2014
Herbenoemd op: 07-12-2022
Datum aftreden: 12-2026
Herbenoembaar: Nee
Nevenfuncties:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Lid Raad van Toezicht Driestar Educatief te Gouda (bezoldigd)
- Bestuurslid St. Schuilplaats te Veenendaal t/m 1-10-2023 (onbezoldigd)
- Lid Raad van Toezicht Samenwerkingsverband Passend Onderwijs GO te Middelharnis (bezoldigd)
Marleen Loof
Maatschappelijke functie: Oud-Notaris
Benoemd op: 7-12-2016
Herbenoemd op: 8-12-2021
Datum aftreden: 12-2025
Herbenoembaar: Ja
Nevenfunctie:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Scriba NGK Waterpleinkerk Rotterdam
mr. Alrik de Haas
Maatschappelijke functie: Strafrechtadvocaat bij Alrik de Haas | Strafrechtadvocaat en Raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof ‘s-Gravenhage
Benoemd op: 1-12-2014
Herbenoemd op: 06-12-2023
Datum aftreden: 12-2027
Herbenoembaar: Nee
Nevenfuncties:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Ontwikkelaar en advocaat bij Proeve van Bekwaamheid van magistraten in opl., vanuit SSR te Utrecht (bezoldigd)
- Docent bij o.a. Bijzonder Strafrecht Academie te Den Haag (bezoldigd)
- Voorzitter Stichting Mens en Strafrecht te Utrecht (onbezoldigd)
- Hoofddocent voor de Beroepsopleiding van de Nederlandse Orde van Advocaten, Hoofdpraktijk en Leerpraktijk Strafrecht (bezoldigd)
drs. Siemon Bezuijen
Maatschappelijke functie: Psycholoog, Psychologenpraktijk Bezuijen
Benoemd op: 25-11-2015
Herbenoemd op: 9-12-2020
Datum aftreden: 12-2024
Herbenoembaar: Ja
Nevenfunctie:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- COO plaatselijke commissie KNRM Stellendam en Ouddorp (onbezoldigd)
drs. Servaas Stoop
Maatschappelijke functie: Burgemeester Gemeente West Betuwe
Benoemd op: 2-2-2014
Herbenoemd op: 7-12-2022
Datum aftreden: 12-2026
Herbenoembaar: Nee
Nevenfuncties:
- Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Voorzitter bestuur Stichting Voorzieningenfonds hospice Calando te Dirksland (onbezoldigd)
- Lid identiteitscommissie Vereniging Gereformeerd Schoolonderwijs te Ridderkerk (bezoldigd)
- Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Driestar Educatief te Gouda (bezoldigd)
- Voorzitter bestuur Stichting Van der Koppel-van den Heuvel te Ophemert (qq-functie; onbezoldigd)
- Voorzitter bestuur Stichting Fruit Tech Campus te Geldermalsen (qq-functie; onbezoldigd)
- Voorzitter Stuurgroep Fruitpact (onbezoldigd)
Lid bestuur Stichting Greenport Gelderland (onbezoldigd)
mr. Alrik de Haas
Maatschappelijke functie: Strafrechtadvocaat bij Alrik de Haas | Strafrechtadvocaat en Raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof ‘s-Gravenhage
Benoemd op: 1-12-2014
Herbenoemd op: 06-12-2023
Datum aftreden: 12-2027
Herbenoembaar: Nee
Nevenfuncties:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Ontwikkelaar en advocaat bij Proeve van Bekwaamheid van magistraten in opl., vanuit SSR te Utrecht (bezoldigd)
- Docent bij o.a. Bijzonder Strafrecht Academie te Den Haag (bezoldigd)
- Voorzitter Stichting Mens en Strafrecht te Utrecht (onbezoldigd)
- Hoofddocent voor de Beroepsopleiding van de Nederlandse Orde van Advocaten, Hoofdpraktijk en Leerpraktijk Strafrecht (bezoldigd)
drs. Ing. Willem Punt
Maatschappelijke functie: rector-bestuurder Het Vlietland College Leiden
Benoemd op: 2-4-2014
Herbenoemd op: 07-12-2022
Datum aftreden: 12-2026
Herbenoembaar: Nee
Nevenfuncties:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Lid Raad van Toezicht Driestar Educatief te Gouda (bezoldigd)
- Bestuurslid St. Schuilplaats te Veenendaal t/m 1-10-2023 (onbezoldigd)
- Lid Raad van Toezicht Samenwerkingsverband Passend Onderwijs GO te Middelharnis (bezoldigd)
drs. Siemon Bezuijen
Maatschappelijke functie: Psycholoog, Psychologenpraktijk Bezuijen
Benoemd op: 25-11-2015
Herbenoemd op: 9-12-2020
Datum aftreden: 12-2024
Herbenoembaar: Ja
Nevenfunctie:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- COO plaatselijke commissie KNRM Stellendam en Ouddorp (onbezoldigd)
Marleen Loof
Maatschappelijke functie: Oud-Notaris
Benoemd op: 7-12-2016
Herbenoemd op: 8-12-2021
Datum aftreden: 12-2025
Herbenoembaar: Ja
Nevenfunctie:
- Lid Raad van Toezicht Gevangenenzorg Nederland (bezoldigd)
- Scriba NGK Waterpleinkerk Rotterdam
Drijfveren
5. Drijfveren
‘Wij zijn een stem uit de samenleving die vindt dat niet criminaliteit maar geloof in herstel het laatste woord mag hebben.’
Missie en visie
Onze missie is ‘geloof in herstel’! Dat wil zeggen: we reiken (ex-)gevangenen, tbs-patiënten en hun familie de helpende hand om samen te werken aan herstel. Dat doen wij met een landelijk netwerk van betaalde en onbetaalde medewerkers en met steun van kerken, bedrijven, fondsen en particulieren. Onze kernwaarde ‘barmhartige gerechtigheid’ en persoonlijke aandacht en verantwoordelijkheid staan bij ons centraal. Wij zijn een stem uit de samenleving die vindt dat niet criminaliteit maar geloof in herstel het laatste woord mag hebben. Dáár zetten wij ons voor in, uit liefde tot God en de medemens.
Het is onze visie om – in weerwil van veranderende maatschappelijke omstandigheden – met een geduldig hart, liefdevolle ogen, gespitste oren en milde handen, present zijn bij gevangenen, tbs-patiënten en hun familie en hen te helpen naar een nieuwe toekomst zonder criminaliteit en detentie. Wij willen daarbij gebruik maken van de groeiende technologische mogelijkheden. Steun uit de samenleving en samenwerking met stakeholders zijn daarbij essentieel. Daarom willen we ons werk helder en actueel positioneren.
Ons verhaal – Geloof in herstel
Met ruim 650 (vrijwillige) collega’s werken we dagelijks aan de doelen van Gevangenenzorg Nederland. Dit doen we door middel van bezoekwerk, het geven van cursussen en het begeleiden naar werk. We zijn actief in vrijwel alle Nederlandse gevangenissen en in vier van de zes Forensisch Psychiatrische Centra.
In het Nieuwe Testament wordt opdracht gegeven om gevangenen te bezoeken. ‘Ik was in de gevangenis en u bent bij Mij gekomen’ (Mattheüs 25:36). Met onze medewerkers en vrijwilligers geven wij hieraan dagelijks invulling.
Wij willen gevangenen op weg helpen naar een toekomst zonder criminaliteit. Een baan, huisvesting, eigenwaarde en positieve contacten zijn hiervoor ontzettend belangrijk. Onze vrijwilligers helpen gevangenen en ex-gevangenen hierbij. Met verschillende projecten helpen we gevangenen met het vinden van werk.
Het is belangrijk dat gevangenen zich bewust zijn dat criminaliteit vaak grote gevolgen heeft voor slachtoffers en andere betrokkenen. Dit besef is vaak onvoldoende aanwezig. Tijdens meerdaagse cursussen gaan we met (ex-)gevangenen over die gevolgen in gesprek. We helpen een denkproces op gang te brengen, waardoor (ex-)gevangenen hun verantwoordelijk ontdekken voor hun delict. Daarbij betrekken we ook slachtoffers van criminaliteit. We zijn dankbaar dat juist ook slachtoffers en nabestaanden hieraan mee willen werken. Het is krachtig en kwetsbaar tegelijk.
Gevangenen, tbs-patiënten en families van gevangenen ervaren vaak, ieder op hun eigen manier, gevoelens van eenzaamheid en schaamte. Onze vrijwilligers bieden hen allereerst een luisterend oor tijdens de bezoeken. Zij doen dat aandachtig en toegewijd om te ontdekken wat nodig is.
Wettelijk kader
Als vrijwilligersorganisatie binnen de sanctietoepassing werken we vooral binnen het werkgebied van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Waar mogelijk en nodig trekken we samen met de andere vrijwilligersorganisaties op. Jaarlijks is er een gesprek met de verantwoordelijk minister en zijn er netwerkbijeenkomsten rondom thema’s die door DJI voor de vrijwilligersorganisaties worden georganiseerd. De vrijwilligers verrichten werkzaamheden die een aanvulling zijn op de werkzaamheden van het DJI-personeel. Op deze wijze mogen zij een bijdrage leveren aan een humaan detentieklimaat en de re-integratie van (ex-)gevangenen.
Privacy
De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en andere privacyregels vragen van GNd een juiste en transparante verwerking van persoonsgegevens. Hoe we dit doen is vastgelegd in onze protocollen en belegd bij verantwoordelijke personen in de organisatie.
Logo en internationale samenwerking
Gevangenenzorg Nederland (GNd) is lid van Prison Fellowship International (PFI), dat in ruim 100 landen vertegenwoordigd is. PFI heeft als non-gouvernementele organisatie een consultatieve status in de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties (ECOSOC) en neemt actief deel aan VN Alliantie van Ngo’s met betrekking tot misdaadpreventie en strafrecht.
GNd participeert als Advisory Council in de Global Capacity Initiative van PFI. Het betreft advisering aan PFI over programma’s en strategisch beleid.
Door ons lidmaatschap van PFI hebben wij in de loop der jaren diverse aansprekende projecten voor gevangenen kunnen ontwikkelen. In 2023 is onze directeur bestuurder toegetreden tot het bestuur van PFI.
Alle leden van PFI hebben net als GNd de Bijbel en de geloofsbelijdenis van Nicea als basis. Het logo van GNd is een variatie op het logo van PFI dat gebaseerd is op de Bijbeltekst uit Jesaja 42:3: ‘Het geknakte riet zal Hij niet verbreken (…) naar waarheid zal Hij het recht voortbrengen’.
Aandacht voor de hulpvrager
6. Aandacht voor de hulpvrager
‘Vrijwilligers laten je zien dat je niet zomaar een monstertje bent dat opgesloten moet worden.’
– Claudia (tbs-patiënt)
‘Zonder Bert was ik er niet meer geweest’
Klaas (een zestiger) zit al zestien jaar vast en heeft er nog drie te gaan voordat hij naar een tbs-kliniek kan. Samen met Bert (zijn bezoekvrijwilliger) zitten we in de familiekamer van de gevangenis in Vught en genieten daar van koffie en van de taart die Klaas zelf heeft gebakken.
De eerste twee jaar nadat hij was opgepakt, was Klaas compleet van de wereld. Vanuit zijn vrije leven als marktkoopman, belandde hij na een zeer ernstig levensdelict in de gevangenis. “Ik was echt ver heen.” Zijn casemanager stelde voor contact op te nemen met Gevangenenzorg. Dat deed hij en zo komt het dat Bert nu al twaalf jaar lang op bezoek gaat.
“Gevangenenzorg krijgt van mij een tien”, zegt Klaas. “Als jullie er niet waren, was ik er niet meer geweest.” Klaas doelt hier op de periode dat hij zo diep in de put zat dat hij erover dacht een einde aan zijn leven te maken. Hij was zó ongelukkig in de gevangenis waar hij toen zat. Onze maatschappelijk werker Prisca heeft zich samen met Bert ingezet voor overplaatsing naar een andere gevangenis.
Klaas heeft veel spijt van wat er is gebeurd
“Als ik er trots op was, zou Bert me niet bezoeken.” Dat beaamt Bert. Hij rijdt elke twee weken vijf kwartier heen en weer terug om Klaas twee uur te bezoeken. “Wat er is gebeurd, is hartstikke fout, nooit en nooit goed te praten. Klaas heeft er oprecht spijt van, dan vind ik als christen dat hij een tweede kans moet krijgen. Als hij er trots op was, zou ik geen zin hebben om tijd en energie in hem te steken.”
Nu geven de bezoeken Bert voldoening. “Ik weet dat Klaas er echt op zit te wachten. Dat het voor hem een meerwaarde heeft dat ik langskom. Ik ga elke keer weer met plezier naar Klaas toe.” Bert is de enige die hem nog bezoekt. Met zijn kinderen heeft Klaas, tot zijn grote verdriet, al jaren geen contact meer.
“Elke twee weken komt Bert op bezoek. Dan krijg je een stukje positiviteit, dat kun je weer meenemen je cel in. Die bezoeken zijn héél veel waard! Niet iedereen wil voor een boef zo’n eind rijden. De meeste mensen spugen ons uit, maar jij bent er!”, zegt Klaas terwijl hij Bert dankbaar aankijkt.
Aandacht voor Gevangenen
Om gevangenen te bereiken, moet GNd zichtbaar zijn in de PI’s (gevangenissen en huizen van bewaring). We hebben dan ook ingezet op contacten met de ketenpartners in de PI, zoals casemanagers, staffunctionarissen en geestelijke verzorging, en waren we bijvoorbeeld aanwezig bij vrijwilligersbijeenkomsten. Daarnaast hebben we ingezet op zichtbaarheid onder gevangenen, door aanwezigheid bij diverse re-integratiemarkten. Doorlopend waren de nieuwe afspraken rond de VOG’s een thema in diverse PI’s. Ook belemmerend was en is de herziening van afspraken rond bezoek in ambtelijke gespreksruimtes. Inmiddels liggen er vanuit DJI landelijke richtlijnen. We zoeken naar een constructieve samenwerking in 2024.
Op bezoek
Veel gevangenen vinden het fijn om met iemand ‘van buiten’ te praten. Zij melden zich aan voor het bezoekprogramma. De vrijwilligers bieden hen een luisterend oor en ondersteunen en helpen hen bij wat zich voordoet in de diverse leefgebieden. Door het vertrouwen dat er ontstaat, ontluikt er vaak een intrinsieke motivatie bij de gevangene om te werken aan herstel in plaats van hun tijd uit te zitten.
Meet Up
Niet iedere gevangene heeft behoefte aan een bezoekvrijwilliger. Zij vinden het soms al voldoende om op een andere wijze op een laagdrempelige wijze een gesprekje met een vrijwilliger te hebben. In 2023 hebben onze vrijwilligers 300 maal een Meet Up verzorgd in vijf gevangenissen. Op meerdere afdelingen gingen vrijwilligers in tweetallen op bezoek op de leefafdelingen van de gevangenissen om met gevangenen een gesprek aan te gaan. We krijgen van PI personeel terug dat het bijdraagt aan de rust en sociale veiligheid. We zien een tendens dat steeds meer gevangenen zich aanmelden voor een regulier bezoektraject.
Back to the Future
In 2023 kwam een nieuwe cursus gereed. In Back to the Future gaan vrijwilligers en gevangenen via een handleiding met elkaar in gesprek over vragen en verwachtingen rond de terugkeer in de familie. Het is een laagdrempelige en basale manier van voorbereiding. Het vergroot het succes op re-integratie. In 2024 zullen we dit aanbieden aan gevangenen in samenwerking met PI’s en mogelijk ook met gemeenten in verband met hun opdracht gevangenen te integreren.
Maatwerk
In PI Alphen aan den Rijn draaien we, op verzoek van de minister voor Rechtsbescherming, de driejarige pilot Maatwerk. De focus ligt op arbeidsintegratie. De Cursus ArbeidsOriëntatie (CAO) staat daarbij centraal. Deze cursus helpt de gevangene een beroep te kiezen dat bij hem past en om te gaan leren. Daarnaast zien we dat veel van de gevangenen in deze pilot kiezen voor het bezoektraject zodat zij een maatje hebben dat hen begeleidt in hun hersteltraject. Verder volgt een deel van hen onze herstelrechtcursus SOS Individueel. De opdracht van de minister is een vervolg op De Compagnie (DC). We zien in het tweede pilotjaar dat het DC-succes niet te behalen is in een individueel aanbod. Tegelijk zien we dat een individueel aanbod waarin aandacht, tijd en professie samenkomen tussen PI en Gevangenenzorg, voorziet in een essentiële behoefte.
SOS
Voor gevangenen is het van belang om te werken aan een veilige terugkeer in de maatschappij. GNd helpt hen daarbij door het aanbod van herstelgerichte SOS Cursussen. In deze cursussen wordt gesproken over Schuld, Slachtoffers en Samenleving. Hierbij staat ‘verantwoordelijkheid nemen’ centraal. Behalve een groeps- en individuele variant, kent deze cursus ook mogelijkheden tot verdieping in de varianten SOS Follow Up en SOS Nazorg. Deze cursussen worden aangeboden door GNd-vrijwilligers die een verdiepende training hiertoe hebben gevolgd. In de groepscursus komt in één van de sessies een slachtoffer zijn/haar verhaal vertellen. We zijn dankbaar dat we een beroep kunnen doen op twintig slachtoffers die zich hiervoor in willen zetten.
Kindercadeauprogramma
Gevangenen kunnen gebruik maken van het Kindercadeauprogramma. Ze kunnen voor hun kind (tot en met zeventien jaar) een cadeautje aanvragen in het kader van hun verjaardag en/of met kerst. Zo mogelijk worden deze cadeautjes door een vrijwilliger persoonlijk bezorgd.
Aantallen
Bezoekprogramma gevangenen: We ontvingen 132 nieuwe verzoeken van gevangenen. Ondanks de formele bezoekbelemmeringen, konden we hierop toch ingaan. Het hoge aantal was mede een gevolg van onze inzet op zichtbaarheid. Het totaal aantal trajecten in 2023 bedroeg 281. Met 130 gevangenen werd het traject afgesloten. Zeven gevangenen deed een beroep op onze nazorg. Het jaar werd afgesloten met 137 lopende trajecten.
Meet Up: In totaal werden ruim 300 bezoeken afgelegd, waarbij zo’n 1200 gevangenen de kans kregen om het gesprek aan te gaan.
Maatwerk: Er startten 50 nieuwe trajecten, waarvan er 14 de CAO volgden. In 2023 konden we inclusief de al lopende trajecten, in totaal 71 trajecten begeleiden. In totaal sloten we ook weer 37 trajecten af. We begeleidden in deze pilot 19 gevangenen in hun zoektocht naar werk
SOS: 9 keer werd de SOS Cursus gegeven aan 65 deelnemers; 40 keer de cursus SOS Individueel (waarvan 10 uit Maatwerk-trajecten); 5 keer SOS Follow Up en 25 SOS NaZorg-trajecten.
Kindercadau: 279 kinderen kregen een cadeautje met hun verjaardag en 276 ter gelegenheid van kerst.
Aantal bezoektrajecten gevangenen
281
Aantal kinderen dat een cadeautje ontving met verjaardag of kerst
555
Aantal ontmoetingen met gevangenen tijdens Meet Up
1200
‘Zonder Albert was ik nooit op deze plek gekomen’
Elf jaar geleden werd Joran onderweg naar zijn werk door vijf politieauto’s klemgereden. Hij belandde voor 39 maanden achter de tralies en moest daarna, mét een strafblad, zijn leven weer op poten krijgen en een baan zien te vinden. Dat laatste lukte met hulp van onze vrijwilliger Albert. Joran: “Albert is een onmisbare schakel geweest. Zonder hem was ik nooit op deze plek gekomen.”
Voor we neerstrijken voor het interview, maken Albert en Joran eerst een kort rondje door het tuindersbedrijf waar Joran alweer zes jaar geleden aan de slag ging bij de technische dienst. Het contact tussen de mannen is ontstaan nadat Joran hulp zocht bij Gevangenenzorg. In de gevangenis had Joran al wel eens posters zien hangen. Joran: “Mijn dochtertje kreeg met kerst een cadeautje via Gevangenenzorg. Ik vond het wel bijzonder dat ik daar niet zelf voor hoefde dokken.” Toen hij uit de gevangenis kwam, belde hij naar Gevangenenzorg of zij hem konden helpen zijn leven weer op orde te krijgen. “En zo heb ik Albert leren kennen.”
‘Er zit wel een luchtje aan’
Juist in die tijd stuitte Albert op een vacature in de krant die hij helemaal bij Joran vond passen. Albert: “Ik ben gaan bellen en kreeg direct de directeur aan de lijn. Dat is me daarna nooit meer gebeurd. We spraken uitgebreid en op een gegeven moment moest ik natuurlijk vertellen dat Joran gedetineerd was geweest. Ik zei: ‘Er zit wel een luchtje aan.’ Eerst wilde de directeur het niet meer, maar als ik eenmaal m’n tanden ergens inzet, laat ik niet meer los. Ik ben dan net een pitbull. Ik zei: ‘Deze man voldoet op bijna alle vlakken aan wat u vraagt en anders leert hij het wel. Ga eens met hem koffiedrinken’.” Zo belandde Joran via Albert bij de technische dienst. Een baan waar hij zijn ervaring en talent helemaal in kwijt kan.
Inmiddels werkt Joran hier alweer zes jaar. Het contact tussen de twee mannen is gebleven. Albert: “We spreken elkaar heus niet elke maand, maar we willen elkaar wel graag elkaar regelmatig ontmoeten!”
Aandacht voor Terugkeer
Gevangenen die vrijkomen zien zich geconfronteerd met diverse problemen bij het vinden van werk, het opbouwen van een sociaal netwerk en vinden van huisvesting. Het is van cruciaal belang om op deze leefgebieden toekomstperspectief te hebben om weer te kunnen functioneren in de maatschappij, zonder criminaliteit. Onze vrijwilligers gaan bij hen op bezoek en denken met hen mee.
Reclassering
2023 was helaas het laatste pilotjaar in de samenwerking van de Reclassering met vrijwilligersorganisaties als GNd en Exodus. Reclassanten werden in deze samenwerking gekoppeld aan vrijwilligers die zo een bijdrage leverden aan resocialisatie. Ondanks een positief onderzoeksrapport, uitgevoerd door Saxion Hogeschool, kreeg de pilot helaas niet de mogelijkheid zich verder te ontvouwen. De financiering werd stopgezet.
Arbeidsbemiddeling (AB)
In PI’s bieden we gevangenen de mogelijkheid om zich te laten begeleiden naar werk. Ook na detentie bestaat deze mogelijkheid. Het liefst zien we deze gevangenen eerst de onze Cursus ArbeidsOriëntatie volgen omdat die de basis legt voor de juiste begeleiding. We gaan met hen actief op zoek naar passend werk, hetzij vrijwilligerswerk, hetzij betaald werk. Een goede tijdsbesteding in een goed netwerk is immers cruciaal in de weg naar totaal herstel. Onze inzet is daarbij gericht op een duurzaam herstel.
Aantallen
Nazorg: Er stroomden 61 nieuwe hulpvragers in, onder wie 48 via de Reclassering. Samen met de al lopende trajecten konden we in totaal 156 trajecten in de NaZorg begeleiden.
Arbeidsbemiddeling: We mochten in 2023 60 trajecten begeleiden. In totaal meldden zich 52 nieuwe hulpvragers zich voor dit traject. 37 van hen volgden de onze cursus CAO. We bemiddelden 22 (ex-)gevangenen naar werk.
Je kind in de gevangenis
Het zal je maar gebeuren: je kind belandt in de gevangenis. Wat doet dat met jou als ouder? Hoe ga je om met schaamte en schuldgevoel. Hierover vertelde Inge in het televisieprogramma Nadia. De zoon van Inge kwam op zestienjarige leeftijd in detentie. Inge had haar zoon zelf aangegeven. Ze zag geen andere uitweg meer. “Hij was zo aan het provoceren. Ik was bang voor de gevolgen. Ik dacht: straks doet hij iemand op straat iets aan en niet allen mij. Het was echt heel moeilijk. Angst te hebben voor je eigen kind. Vooral na het weekend als er zoveel was gesnoven, was het erg. Je weet het op een gegeven moment niet meer.” Haar zoon werd opgepakt en vastgezet wegens drugscriminaliteit.
Hij is nu vrij. “Ik ben nog steeds gek op hem. Ik zie hem nog als het kind dat hij was. Ik heb nog altijd de hoop dat het goedkomt.”
‘Het liefst wil je hem weer meenemen’
Natuurlijk ging Inge op bezoek in de gevangenis. “Dan zie je je kind daar en dan wil je hem het liefst meenemen.”
Inge voelt zich net zo goed als haar zoon veroordeeld door haar omgeving. Sterker, ze veroordeelt zichzelf ook. “Wat heb ik verkeerd gedaan?”, vraagt ze zich vaak af. Ze heeft twee kinderen. Eén gaat gevangenis in en uit, de tweede leidt een gewoon leven.
Omdat ze in haar omgeving haar verhaal niet durfde delen, zocht Inge op internet naar mogelijkheden om haar verhaal kwijt te kunnen. Zo kwam ze uit bij Gevangenenzorg, dat er met het programma Aandacht voor Achterblijvers juist ook voor familieleden is. “Ik belde hen en er werd zo respectvol mee omgegaan. Ik kon kiezen tussen regelmatig iemand thuis op bezoek, of bellen. Ik koos voor bellen. Tot op de dag van vandaag bel ik regelmatig met deze vrijwilliger. Het is ontzettend fijn dat je kunt praten met iemand die naar je luistert en niet oordeelt.”
Aandacht voor Achterblijvers
Met Aandacht voor Achterblijvers (AvA) richten we ons specifiek op de doelgroep van 
partners, kinderen en ouders van gevangenen en tbs-patiënten. Richting de hulpvragers wordt al enige tijd specifiek gecommuniceerd vanuit het AvA-label. In 2023 zijn de voorbereidingen getroffen om dit label breder in de markt te zetten, zodat ook voor verwijzers en netwerkpartners duidelijk is dat AvA er specifiek voor die doelgroep is.
Bezoektrajecten
In de bezoektrajecten wordt een achterblijver gekoppeld aan een vrijwilliger die op bezoek gaat om een luisterend oor te bieden en praktisch mee te denken. We zagen in 2023 een stabiel verloop van het aantal hulpvragers. Om de nood van eenzaamheid rondom detentie enigszins te verzachten, konden vrijwilligers in de kerstperiode een cadeaupakketje aanbieden aan de achterblijvers die ze bezochten.
Bel- en mailconsulten (BMC)
Er is naast de vaste bezoektrajecten ook vraag naar hulp die slechts kortdurend is. Meestal bestaan die uit eenmalige bel- of mailconsulten. Daarnaast kunnen achterblijvers ook infopakketten opvragen. Na verloop van tijd worden deze aanvragers nagebeld om te bezien of zij voldoende informatie hebben om hun weg te kunnen vervolgen.
Ontmoetingsdagen en Thuisfrontinformatiedagen
Er werden drie ontmoetingsdagen met in totaal achttien deelnemers georganiseerd, verspreid over het land. Daarnaast organiseerde Reclassering Bureau Buitenland een viertal Thuisfrontinformatiedagen waarbij AvA aanwezig was om het lotgenotencontact te begeleiden. Op deze wijze mochten we in 2023 nog eens 47 achterblijvers begeleiden.
Ontmoetingsplek
In het vierde kwartaal van 2023 heeft PI Dordrecht akkoord gegeven om in 2024 te starten met de Ontmoetingsplek. Dit betreft een welkomstplek voor familie die op bezoek gaat in de PI. Zij kunnen voorafgaand aan het bezoek bij onze ontvangstvrijwilligers langs gaan voor een goed gesprek en een kop koffie.
Vader-Kindmiddag
Vanuit PI Dordrecht kwam ook de vraag om inzet van vrijwilligers tijdens de Vader-Kindmiddag. Besloten is om hiermee te starten per februari 2024. De inzet van vrijwilligers betreft steun voor het kind tijdens zijn/haar bezoek aan vader tijdens de Vader-Kindmiddag in PI Dordrecht. De vrijwilliger heeft als taak om de kinderen op te halen en terug te brengen bij de brengers van de kinderen en de kinderen te begeleiden naar en van de ruimte waar vader is.
Chat
De chat is opengesteld voor iedereen die een vraag heeft over het werk van Gevangenenzorg Nederland, maar zeker ook voor inhoudelijke vragen. Tijdens openingstijden van de chatfunctie zijn vrijwilligers beschikbaar om de vragen te beantwoorden of de vragen bij de juiste persoon in de organisatie neer te leggen. In de praktijk zien we dat voornamelijk achterblijvers hiervan gebruik maken.
Netwerkgesprekken
Een relatief nieuw aanbod dat nog niet zo van de grond wil komen is het faciliteren van ‘lastige’ gesprekken tussen de gevangenen en hun netwerk (bijvoorbeeld familieleden). Het gaat om het goede gesprekken rondom vele vragen die er kunnen zijn. Het uiteindelijke doel is herstel van een goede relatie. Dit helpt ongetwijfeld bij een goede integratie. Het aanbod van Netwerkgesprekken is eind 2023 actief bij vrijwilligers onder de aandacht gebracht om dit aanbod mee te nemen in de bezoekgesprekken.
Aantallen
Bezoektrajecten achterblijvers: 181. Onder hen zijn éénoudergezinnen: 83 éénoudergezinnen met 105 kinderen tot en met twaalf jaar; 41 kinderen met kinderen van dertien tot zeventien jaar. In totaal gaat het om 230 achterblijvers.
Bel- en Mailconsulten: 295
Chat: 251 gesprekken met 149 unieke deelnemers, onder wie er 72 in de leeftijd tot en met 29 jaar.
Aantal bezoektrajecten achterblijvers
181
Bel- en mailconsulten
295
Chatgesprekken
251
‘Tbs-patiënten worden in de media weggezet als monsters’
“De succesverhalen hoor je niet”, zegt de 42-jarige Claudia. Zelf is ze het levende bewijs van dat succes. Geknókt heeft ze om te komen waar ze nu is: een zelfstandige vrouw die weet wat ze waard is. Onderweg heeft ze veel steun gehad aan onze bezoekvrijwilliger Sietske. Ze trekken al zeven jaar samen op.
Claudia had een onveilige jeugd, trok als tiener vooral naar oudere mannen. Het waren verkeerde relaties. Het liep uit op mishandeling, verkrachting en gedwongen prostitutie. “Ik ging drugs gebruiken om mijn gevoel uit te schakelen.” Ze vertelt dat ze werd betrokken bij een ruzie tussen drie mensen en werd aangezet om geweld te gebruiken, zodanig dat een van hen is overleden. Claudia (toen 29) werd veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf met daarna tbs. In de gevangenis ging de knop om. “Ik zat twee maanden in volledige beperking. Ik heb toen om een Bijbel gevraagd. De verhalen van Jezus hebben zó mijn hart geraakt.” Ondertussen had ze het zwaar in de vrouwengevangenis. Ze kreeg nauwelijks bezoek van buiten. Samen met de gevangenispastoor nam ze contact op met Gevangenenzorg. En zo kwam onze vrijwilliger Ans regelmatig langs. Het is zo belangrijk dat er vrijwilligers zijn, vindt Claudia. “Ze laten je zien dat je niet zomaar een monstertje bent dat opgesloten moet worden.”
“Het is fijn dat er iemand is die naar je omkijkt’
Claudia was blij dat ze na vier jaar voor behandeling naar de tbs-kliniek kon. “Anders had ik nu nog met dezelfde problemen gezeten.” Vanaf het begin heeft ze in de kliniek overal aan meegewerkt. Ze was en is enorm gemotiveerd om een ander leven te leiden.
Ook in de tbs-kliniek vroeg ze een bezoekvrijwilliger van Gevangenenzorg. Dat werd Sietske. Claudia waardeert die bezoeken enorm. “Het is fijn dat er iemand is die naar je omkijkt. Dat je weet dat je ertoe doet. Dat ook jij van waarde bent. Sietske is een schat van een vrouw. Wat ook zo fijn is: ze is gelovig. We kunnen samen bidden en over het geloof praten. Ik heb zoveel kracht uit geloof gekregen.”
Deze woorden ontroeren Sietske: ”Ik vind het mooi dat ik met je mocht meelopen”, knikt ze naar Claudia. “Ik heb mogen zien hoe je steeds weer stapjes vooruit zette. En wat ik heel bijzonder vind, is je rechterarm.” Claudia steekt haar arm uit. Er staat een complete Bijbeltekst op getatoeëerd: Filippenzen 4 vers 13. Daar wil ze voortdurend naar kunnen kijken. Want dat blijft ze nodig houden.
Aandacht voor Forensische Zorg/tbs
De meeste mensen in Nederland kennen tbs-patiënten alleen maar vanwege de enkeling die tijdens verlof opnieuw de fout in gaat. Het vergemakkelijkt voor de andere forensische patiënten hun weg in resocialisatie niet echt.
Bezoektrajecten
Ieder mens is kostbaar. Dat geldt óók voor tbs-patiënten. We zijn dankbaar voor de vrijwilligers die beschikbaar zijn voor juist deze langjarige bezoekcontacten. Ze zijn aanvullend op de behandeling die patiënten in de kliniek al ontvangen. Met meerdere klinieken hebben we een samenwerkingsovereenkomst en een uitermate constructieve praktijk van afstemming en overleg. De in- en uitstroom van hulpvragers lag door het jaar heen op zo’n vijftig trajecten. In totaal mochten we in 2023 203 trajecten begeleiden.
Hond
Vanuit een van de klinieken kwam de vraag om mee te werken aan een pilot om op een alternatieve manier contact te leggen met hulpvragers die minder snel een regulier bezoektraject aangaan. Dat betreft dan hulpvragers met een heftige psychische problematiek waarin een hond ondersteunend blijkt in het maken van contact en in het ontwikkelen van vaardigheden in sociaal contact. Sinds kort is er daarom binnen deze kliniek een start gemaakt met bezoektrajecten waarbij naast de vrijwilliger ook een hond wordt ingezet. De eerste berichten zijn ronduit hoopgevend. Er zijn nu zes trajecten opgestart in deze variant. Zowel de kliniek en hulpvragers als onze vrijwilligers zijn er erg enthousiast over.
Aantallen
Forensische zorg: 203 trajecten, waarvan zes met hond.
Aandacht voor de hulpverlener
7. Aandacht voor de hulpverlener
‘Luisteren is belangrijk. Je hebt niet voor niets twee oren en maar één mond.’
– Aleida, vrijwilliger bij Gevangenenzorg
Aandacht voor de vrijwilligers
Gevangenenzorg is een vrijwilligersorganisatie, dat wil zeggen dat we zonder onze 634 vrijwilligers ons werk niet zouden kunnen doen. Deze vrijwilligers stellen immers tijd beschikbaar om op bezoek te gaan bij (ex-)gevangenen, tbs-patiënten en achterblijvers. Ook op ons kantoor zijn enkele vrijwilligers werkzaam voor diverse programma’s. De gemiddelde leeftijd is 57 jaar. Gemiddeld blijft men zeven jaar verbonden aan ons werk. De toewijding is groot. We prijzen ons ook gelukkig met een groot aanbod van geïnteresseerden om vrijwilliger te worden. Er is werk genoeg, maar het ontbreekt aan financiële middelen voor een voldoende begeleidingscapaciteit.
Trainingen
Om onze vrijwilligers goed toegerust het werkveld in te laten gaan bieden wij hen diverse trainingen aan. Allereerst bij indiensttreding, wanneer zij de Basistraining volgen. Daarna worden zij in de gelegenheid gesteld om zich verder te ontwikkelen door trainingen te volgen op een van de specifieke deelgebieden, zoals Detentie & Terugkeer, Familierelaties, SOS, CAO, Forensische Zorg, Chat en Meet Up. Ook zijn er diverse intervisiegroepen waarin zij verder toegerust worden voor hun werk en ervaringen kunnen uitwisselen.
Regionale ontmoeting
In de periode april/ mei was er op twaalf plekken in het land een regionale ontmoetingsbijeenkomst. Dit jaar vonden de gesprekken plaats rondom het thema ‘Afstand-Nabijheid’ in zorgrelaties. Verder organiseren we jaarlijks een vrijwilligersdag. Die vond in 2023 plaats op zaterdag 7 oktober in Kruispunt Vathorst in Amersfoort. Er waren 172 vrijwilligers (inclusief collega’s) aanwezig. Met elkaar dachten we onder leiding van majoor Van Schaik van het Leger des Heils, na over het thema ‘Geen woorden, maar daden?!’ Hoe brengen we in gesprekken met onze hulpvragers het geloof ter sprake zonder actief met woorden te willen evangeliseren? Naast de gebruikelijke onderwerpen als samenzang, ontmoeting en lunch spraken we in kleinere groepen verder over dit onderwerp. Dit werd erg gewaardeerd.
Bijzondere aandacht
In 2023 waren elf vrijwilligers twintig jaar in dienst. De vrijwilligerscoördinatoren hebben dit met hen gevierd tijdens een etentje in Leusden. Op de Nationale Dag van de Vrijwilliger (7 december) ontvingen alle vrijwilligers een presentje per post (kaart met standaard).
Aandacht voor de betaalde krachten
Met veel passie en professionaliteit werken de betaalde medewerkers bij GNd. De één richt zich op de aansturing, anderen op fondswerving & communicatie, officemanagement, financiën, ICT of zorgprogramma’s. Deze betaalde medewerkers worden beloond volgens de Cao Sociaal Werk Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, waarbij GNd verplicht is aangesloten. De aansturing vond in 2023 plaats door een tweehoofdig MT, bestaande uit Hans Barendrecht (directeur bestuurder) en Erik de Jonge (manager zorgprogramma’s & vrijwilligers) en door een teamleider fondswerving & communicatie, Rijno van Waarde.
In 2023 werkten er onder hun leiding door het jaar heen 39 medewerkers (26,68 fte),
fte’s op de afdeling Zorg & Vrijwilligers
15.4
fte’s op de afdeling Fondsenwerving & Communicatie
3.88
fte’s op ondersteunende diensten (o.a. financiën en secretariaat)
4.39
Toezicht wordt gehouden door de Raad van Toezicht middels Good Governance. Na vertrek van collega’s konden we een aantal keren succesvol nieuwe medewerkers werven. Naast bekwaming door aanwending van het loopbaanbudget (Bedrijfskunde, ICT, Presentie en Social Work), waren er ook de teamscholingsmomenten, waarbij we in 2023 startten met het Enneagram, dat in 2024 verder uitgediept wordt. Daarnaast had de Zorgafdeling de jaarlijkse teamdag. Hierbij verdiepten we ons verdiepten in de rollen binnen het team. Dat deden we door middel van werkvormen rond de theorie van de Piramide van Lencioni. De meeste teamleden van F&C namen deel aan de jaarlijkse Vakdag Fondsenwerving in het Beatrix Theater in Utrecht.
Integriteit
Integriteit en veiligheid zijn voortdurend aandachtspunten voor Gevangenenzorg. Onze werkzaamheden in Penitentiaire Inrichtingen en klinieken zijn streng gereguleerd. Vrijwilligers worden goed getraind op al deze omgangsvormen. Manipulatie van vrijwilligers is een reëel risico. Gevangenenzorg monitort rapportages van vrijwilligers bijvoorbeeld op signalen hiervan en bespreekt dit met vrijwilligers, individueel en op trainingsbijeenkomsten. Ons integriteitsbeleid is voorts uitvoerig beschreven in protocollen en reglementen. Klachten kunnen voorgelegd worden aan het Centraal Bureau Klachtenmanagement in de Zorg te Gorinchem. In 2023 is één klacht behandeld van een vrijwilliger met wie de samenwerking is beëindigd.
Aandacht voor de maatschappij
8. Aandacht voor de maatschappij
‘De actie voor Gevangenenzorg sluit aan bij onze burgerschapsvraag: ‘Wie ben ik voor mijn omgeving’. Mooi was het bezoek aan de gevangenis in Zaanstad en het gesprek met een gevangene. Bedankt!’
– A.H.A. Pas, Locatiedirecteur VLC Barneveld
Samenlevingsorganisatie
Als samenlevingsorganisatie brengen we de vrije maatschappij naar binnen. Dat doen we door onze programma’s en cursussen aan te bieden die gericht zijn op herstel, werk, een luisterend oor en praktische hulp. Daarbij werken we nauw samen met andere partijen als de Reclassering, Stichting Ontmoeting, Perspectief Herstelbemiddeling, andere organisaties die lokaal justitieel vrijwilligerswerk doen, enz. om als filantropische makelaar te zorgen voor herstel tussen ‘binnen en buiten’.
‘Gevangenenzorg Nederland is een fijne en loyale partner, met wie wij als inrichting op een positieve wijze samen optrekken om een gezamenlijk doel na te streven: De bij ons gehuisveste gedetineerde burger naar een duurzame werkplek te begeleiden om daarmee de kans op een geslaagde re-integratie te vergroten. De door Gevangenenzorg Nederland gegeven Cursus ArbeidsOriëntatie is een waardevolle aanvulling op het traject naar werk. De deelnemer gaat tijdens de cursus, samen met een vrijwilliger van Gevangenenzorg op zoek naar wat voor hem het best passende werk zou zijn, rekeninghoudende met zijn achtergrond, interesses, ambities en competenties. De samenwerking met de vrijwilligers en met arbeidsadviseur en coördinator van de vrijwilligers, Marinus Offermans, verloopt zeer soepel.’
Amilcar Santos - Medewerker Re-intergratie & Herstel
De Maatschappelijke Raad
De Maatschappelijke Raad levert een bijdrage aan de ontwikkeling van het beleid van GNd en functioneert als extern klankbord en adviesorgaan voor de directeur-bestuurder. De Raad bestaat uit tien leden en vergadert jaarlijks. Tussentijds geeft de MR gevraagd of ongevraagd advies. De brede samenstelling en deskundigheid van de Maatschappelijke Raad, hun verankering in de samenleving en hun interesse voor ons werk, maakt de Maatschappelijke Raad tot een zeer waardevol adviesorgaan. De Maatschappelijke Raad bestond in 2023 uit de volgende leden:
Andries Knevel – Spreker, schrijver & radiopresentator
Jan Waaijer – Voormalig burgemeester Zoetermeer
Gert Jan Huisman – Managing Partner Anders Invest
Harry Paul – Consultent ABDTopconsult, Ministerie BZK
Michiel van der Wolf – Hoogleraar forensische psychiatrie, Universiteit Leiden en Universitair hoofddocent straf(proces)recht, Rijksuniversiteit Groningen
Kees van der Staaij – SGP Tweede Kamerlid (tot eind 2023)
Peter van der Sande – Voormalig President ICPA, voormalig hoofddirecteur DJI
Ine Voorham – Voormalig manager Leger des Heils
Jan Verburg – Niet-uitvoerend bestuurder De Vries en Verburg Groep – Voorzitter Algemeen Bestuur
Andries Knevel – Spreker, schrijver & radiopresentator
Kees van der Staaij – SGP Tweede Kamerlid (tot eind 2023)
Jan Waaijer – Voormalig burgemeester Zoetermeer
Peter van der Sande – Voormalig President ICPA, voormalig hoofddirecteur DJI
Gert Jan Huisman – Managing Partner Anders Invest
Ine Voorham – Voormalig manager Leger des Heils
Harry Paul – Consultent ABDTopconsult, Ministerie BZK
Jan Verburg – Niet-uitvoerend bestuurder De Vries en Verburg Groep – Voorzitter Algemeen Bestuur
Michiel van der Wolf – Hoogleraar forensische psychiatrie, Universiteit Leiden en Universitair hoofddocent straf(proces)recht, Rijksuniversiteit Groningen
Support vanuit de achterban
De geefbereidheid en verbondenheid van onze donateurs was in 2023 opnieuw groot. Via bedrijven, kerken, scholen en particulieren mochten we € 1,4 miljoen aan achterbaninkomsten ontvangen. Dat is een stijging van € 178.000 ten opzichte van de achterbaninkomsten in 2022. Met veel dankbaarheid mogen we opmerken dat er een stevig en stabiel draagvlak in de samenleving is voor ons werk. Het getuigt van betrokkenheid bij onze inzet voor persoonlijk herstel en een leefbare samenleving. Dat inspireert ons.
Naast de achterbaninkomsten is bijzonder te noemen de jaaractie van Koers vakanties. Koers vakanties is een reisorganisatie voor jongeren en kinderen verbonden aan de Gereformeerde Gemeenten. Zij hadden voor 2023 Gevangenenzorg Nederland als actiedoel uitgekozen. Prachtig al die initiatieven en acties met een geweldige opbrengst.
‘Telkens weer als ik hoor en lees over de geweldige inzet van de vrijwilligers van Gevangenenzorg Nederland, ben ik verbaasd en een beetje stil. Zoveel vrijwilligers? Zo goed getraind en voorbereid? En dan zoveel tijd besteden aan mannen en vrouwen in de gevangenis? Deze vrijwilligers zijn het goud van Gevangenenzorg en van de samenleving. Onbaatzuchtig geven ze een deel van hun tijd aan de naaste in problemen. Je gunt eigenlijk iedere organisatie zo’n grote kring van vrijwilligers, dan zou de wereld er een beetje mooier uitzien.’
Andries Knevel - Spreker, Schrijver, Radiopresentator en lid Maatschappelijk Raad GNd
Particulieren
In 2023 ontvingen we € 770.194 aan donaties van huishoudens. Dat is een stijging van € 34.000 ten opzichten van 2022. In juni verdween de acceptgiro definitief. In de plaats daarvan gebruiken we bij onze brieven nu het gele en grijze donatieformulier van Goede Doelen Nederland. Deze verandering had geen gevolgen voor de geefbereidheid. Behalve de nieuwsbrieven (6) kreeg een selectie van onze donateurs ook de jaargiftmailing fysiek in de bus of in de mailbox. De paasmailing ging weer naar alle donateurs. In elke nieuwsbrief kwam een van onze zorgprogramma’s aan bod. In de artikelen lieten we zien welke impact de aandacht van onze vrijwilligers heeft op het leven van onze hulpvragers.
Eind 2023 telde de nieuwsbrief een oplage van ruim 15.200 adressen (print) en 4.500 (digitaal). In verband met het 30-jarig jubileum van Gevangenenzorg Nederland is een speciale jubileumeditie van onze nieuwsbrief uitgebracht. Al onze donateurs hebben deze ontvangen. Klik op de link om de jubileum editie te bekijken: https://gevangenenzorg.nl/jubileum-gevangenzorg-nederland/ In 2023 is het RFM-model geïmplementeerd. Vanaf oktober wordt gewerkt met een gepersonaliseerde QR-code. Dit verbetert het relatiebeheer met onze donateurs.
Klachten
Kritische reacties van onze donateurs zien we als blijk van betrokkenheid. In 2023 kregen we drie klachten. Twee donateurs vonden dat ze te snel achter elkaar gebeld werden door ons telemarketing bureau. Een derde donateur gaf aan ook in online benaderingen graag met u in plaats van jij aangesproken te willen worden. De klachten hebben we zorgvuldig behandeld volgens de interne klachtenprocedure.
Kerken
Samen geloven in de missie en geven voor herstel! We kijken dankbaar terug op een bijzonder mooi jaar. Er waren 56 kerken die ons voor het eerst steunden. In totaal zijn 631 kerken betrokken bij ons werk. De inkomsten van kerken in 2023 stegen naar € 339.118, bijna € 40.000 hoger dan begroot.
Vanuit kerken merken we een groeiende behoefte praktisch betrokken te zijn. Een mooi voorbeeld is de sponsoring van de Hervormde Gemeente Schoonhoven van vijftien bemoedigingspakketten voor achterblijvers van gevangenen. Kerk in Actie heeft in 2023 naast de Paasgroetenactie ook via hun website aandacht gevaagd voor ons bemoedigingspakket.
Bijzonder mooi was de actie van de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeente. Deelnemers aan de Koers-vakanties haalden maar liefst € 75.000 op voor ons werk. Ook ontwikkelden we materialen als een bijbelstudieboekje, een stille tijdwijzer, een programmaboekje, een bonnenkaart voor de kinderen en een video met ervaringsdeskundige Virgil en vrijwilliger Rien. Dit materiaal kan met eenvoudige aanpassing ook verder gebruikt worden.
Presentaties
In 2023 waren er 84 presentaties in kerken. Om aan de groeiende vraag naar presentaties te voldoen zijn er nieuwe PR-vrijwilligers geworven. In ons team van 26 voorlichters, zijn acht zogenaamde ervaringsdeskundigen. Ze weten wat criminaliteit en detentie veroorzaken maar kennen óók de kant van herstel. Onze PR-vrijwilligers zijn ook een belangrijke schakel in de werving van donateurs.
Scholen
Het Van Lodenstein College in Barneveld en de Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem hadden ervoor gekozen om in het schoolseizoen 2022/2023 acties te organiseren voor het werk van Gevangenenzorg. Het leverde in totaal € 64.000 op. De leerlingen die het meeste geld tijdens de actie hadden opgehaald, mochten in juni 2023 mee met een excursie naar JC Zaanstad waar een voorlichting door de gevangenispersoneel en een interview met een gevangene veel indruk maakte. In de nacht van vrijdag 15 op zaterdag 16 december 2023 werd de CSG Prins Maurits omgebouwd tot een heuse gevangenis. Zeventig leerlingen van klas een en twee lieten zich een nacht opsluiten om geld op te halen voor Gevangenenzorg Nederland. Samen hebben zij in totaal € 4.894 verdiend. Het was de eerste uitvoering van ons ‘Nacht in de bak’-concept via het Actieplatform.
Preventie
In 2023 ontwikkelden we in samenwerking met Driestar Educatief preventielessen voor bovenbouw basisschool en onder- en bovenbouw middelbare school. De eerste lessen zijn in 2023 gemaakt. De ontwikkeling van een preventiepakket zijn we gestart vanwege signalen uit onze achterban. Er is behoefte aan voorlichting en gesprek over het gemak waarmee men kan afglijden in criminaliteit. Naast de preventielessen zijn er in 2023 74 presentaties en gastlessen gegeven op scholen. Ook ervaringsdeskundigen waren hierbij betrokken.
Bedrijven
Bij ondernemers en bedrijven was er ook in 2023 sprake van grote betrokkenheid en loyaliteit aan ‘onze zaak’. We mochten € 195.000 aan financiële bijdragen ontvangen, een stijging van € 33.000 ten opzichte van 2022. Gezien de capaciteit die we konden inzetten, zijn we daarvoor zeer dankbaar. De donaties waren vooral afkomstig van bedrijven die ons al langer steunen. In november is een nieuwe relatiemanager bedrijven aangesteld, om meer bedrijven bij ‘onze zaak’ te betrekken.
Fondsen
De bijdragen van fondsen kwamen uit op € 330.000. Dit is min of meer stabiel in vergelijking met 2022, maar tegelijk hoger dan begroot (€ 250.000). Fondsen zijn een belangrijke partner voor ons werk. Hun beleid ten aanzien van aanvragen is echter zeer divers. In algemeenheid kan gezegd worden dat innovatie en vernieuwing belangrijk zijn. Jaarplan donaties zijn zeer beperkt. In deze realiteit zoeken we onze weg in goed overleg met de fondsen.
Online Marketing
2023 was een boeiend online marketing leerjaar met mooie resultaten. Leadwerving i.c.m. telemarketing was succesvol. Met name de kanalen Facebook Remarketing, onze eigen website en de e-mailings van CVandaag droegen bij aan een kwalitatief goede leadgeneratie. Onze e-mailmarketing is aanzienlijk verbeterd en gekoppeld aan de website(formulieren) en aan CRM. Hierdoor kunnen we groepen donateurs gepersonaliseerd e-mailen aan de hand van hun betrokkenheid. Inmiddels wordt acht procent (€ 51.000) van de particuliere inkomsten via online kanalen gedoneerd. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 2022. De stijging wordt vooral veroorzaakt door de toegenomen bekendheid via Facebook, Instagram en Google Ads.
Actieplatform
In 2022 is een apart online actieplatform ingericht onder de naam www.actievoorgevangenenzorg.nl. Deze actiesite is bedoeld om de achterban in staat te stellen allerlei vormen van sponsoracties voor Gevangenenzorg Nederland te kunnen organiseren waarbij ze giften uit hun eigen netwerken verzamelen voor Gevangenenzorg. Een soort van digitale collectebus dus. De actiesite is daarnaast heel geschikt voor gebruik door kerken en scholen. In 2024 moet dit actieplatform ‘tot leven’ komen en zetten we in op het enthousiasmeren van particulieren en kerken en scholen uit onze achterban om acties te gaan doen.
Subsidies
In 2023 ontvingen wij € 1,6 miljoen aan subsidies. € 175.00 daarvan was gelabeld aan het tweede jaar van het driejarige pilotproject Maatwerk en € 67.200 aan SOS. De subsidie was (éénmalig) bijna € 500.000 hoger dan in 2022. Dit hield verband met het feit dat GNd op tijd de benodigdheden (waaronder VOG verklaringen) op orde had in het kader van het vernieuwingsproces van het justitieel subsidiekader.
‘Nadenkend over een compacte omschrijving van de waarde van het vrijwilligerswerk dat honderden vrijwilligers van Gevangenenzorg Nederland doen, schoot de uitdrukking ‘liefdewerk, oud papier’ in mijn gedachte. Misschien een beetje ouderwetse uitdrukking, maar toch… Datgene wat de vrijwilligers van Gevangenenzorg Nederland doen is ‘liefdewerk’. Het wordt belangeloos, gratis en met toewijding gedaan. De waarde daarvan is bijna niet in woorden uit te drukken. ‘Vast’zitten omdat je een grens hebt overschreden kan het gevoel geven dat je ‘er niet mag zijn’, ‘er niet meer toe doet’. Als dan iemand, geheel vrijwillig, trouw contact met je houdt, is dat van onschatbare waarde. Trouwens, tijd en aandacht is het kostbaarste dat de een aan de ander kan geven.’
Ine Voorham - Voormalig Manager Leger des Heils en lid Maatschappelijke Raad GNd
Media aandacht
We worden veelvuldig benaderd door de media om mee te werken of het aandragen van (ex-)hulpvragers. Wij wegen dit zorgvuldig af. Het zijn zeer tijdrovende processen die om grote zorgvuldigheid vragen. Een mooi moment was onze bijdrage aan het tv-programma Nadia. Daarin vertelde onze hulpvrager Inge over haar zoon in detentie en wat de vrijwilliger van Gevangenenzorg voor haar betekent. Onze Maatschappelijk werker Beppie van der Linden beantwoordde vragen over het hulpaanbod voor achterblijvers. Hun optreden werd geciteerd in Metronieuws en op het platform Linda.nl. Daarnaast was er papieren aandacht voor ons werk in media als het Reformatorisch Dagblad (interview bezoekvrijwilligers en opiniestuk) het Elisabeth Magazine (met een achterblijver) en in drie edities van Vrouw tot Vrouw, het magazine van de Hervormde vrouwenbond (met gebedspunten). Op onze social media posten we regelmatig nieuws. In het najaar hadden we een crossmediale eindejaarscampagne die inspeelt op de geefbereidheid in december. Voor het eerst hebben we de campagne ingericht vanuit één narratief. In onze nieuwsbrief, social media en advertentiecampagnes (off- en online) stond één gevangene, één gezicht, één verhaal centraal.
Evaluatie 2023
9. Evaluatie 2023
‘We mochten vooral met onze vrijwilligers écht binnenkomen bij de hulvragers’
In 2023 stonden we ‘met lef aan de basis’. De drie jaren daarvoor moesten we onze financiële reserves aanspreken, maar gingen 2023 in met een 0-begroting. We zijn dankbaar te constateren dat we niet opnieuw een aanspraak hoefden te doen op de reserves. Hierover leest u meer in het laatste hoofdstuk, waar u de financiële resultaten aantreft.
We mochten het dertigjarig bestaan van GNd bescheiden vieren, maar vooral mochten we met onze vrijwilligers écht binnenkomen bij de hulvragers. Dat is immers het begin, de basis, van alle verandering. We mochten ons werk met lef doen – met het hart – in alle vrijmoedigheid, vriendelijkheid en volharding. We mochten dankbaar constateren dat we samen met onze achterban en partners konden doen.
Bezoekwerk als basis
Naast het bezoekwerk, dat de basis vormt van ons werk, waren we ook present op de leefafdelingen van gevangenen middels Meet Up. In het kader van herstelrecht boden we diverse varianten van onze herstelrechtcursus SOS aan. We richtten we ons op arbeidstoeleiding door middel van de Cursus ArbeidsOriëntatie (CAO) en arbeidsbemiddeling/-toeleiding. In PI Alphen aan den Rijn combineerden we, op verzoek van de minister voor Rechtsbescherming, voorgaand aanbod in een pilot Maatwerk.
Na detentie komt het erop aan. We mochten (ex-)gevangenen en reclassanten begeleiden naar een hoopvolle toekomst. Wetenschappelijk onderzoek, behorend bij de pilot die we samen met de Reclassering en Exodus draaiden, wees de toegevoegde waarde van de inzet van een vrijwilliger uit. Helaas bleken de kosten een belemmering voor Justitie om de pilot in 2024 voort te zetten danwel in te bedden in een structureel partnerschap.
Vader-Kindmiddagen
Aandacht was er ook voor de Achterblijvers. Naast de bezoektrajecten en de bel- en mailconsulten, werden de Ontmoetingsdagen georganiseerd en werd lotgenotencontact tijdens de thuisfrontinformatiedagen van de Reclassering Bureau Buitenland begeleid. Verder werden de Ontmoetingsplek en de Vader-Kindmiddagen in samenwerking met PI Dordrecht voorbereid, zodat deze in 2024 geïmplementeerd kunnen worden.
Bij de afdeling Forensische Zorg wisselden het team van twee coördinatoren, waardoor we letterlijk even terug naar de basis moesten. Er is hard gewerkt om deze basis weer op orde te krijgen en nieuwe contacten te leggen met de klinieken, om zo weer met lef 2024 in te gaan. Gelukkig konden we bouwen op vele trouwe vrijwilligers en de uitvoeringsovereenkomsten met klinieken, zodat we de doelstellingen ruimschoots konden behalen.
Inzet vrijwilligers
Om meer zicht te krijgen op de kwaliteit van onze werkwijze en processen lieten we door R&R Case Management een onderzoek hiernaar uitvoeren. Dit resulteerde in een onderzoeksrapport met een aantal aanbevelingen, waarmee we gedeeltelijk in 2023 al aan de slag gingen. Zo ontwikkelden we bijvoorbeeld dashboards waarmee we meer zicht kregen op de inzet van vrijwilligers. In 2024 krijgt het opvolgen van de aanbevelingen een vervolg, onder meer in de verbreding van de inzet van vrijwilligers.
Branding en relatiebeheer
In het vergroten van de effectiviteit, efficiency en inkomsten achterban werd er ingezet op branding en relatiebeheer. Dit deden we door middel van storytelling in woord en beeld in zowel offline media als social media, presentaties en gastlessen. Verder zetten we in op goed relatiebeheer met onze achterban. We zetten daarbij in op RFM-beheer.
Middels lobby werd er ingezet op het netwerken naar partners voor een maatschappelijk en financieel draagvlak, waarbij de nadruk lag op vermogensfondsen, de landelijke politiek en DJI.
Vooruitkijken naar 2024
10. Vooruitkijken naar 2024
‘Mijn vrijwilliger is een onmisbare schakel geweest. Zonder hem was ik nooit op deze plek gekomen.’
– Gevangene Jason
Samen zorgen voor Transitie
Onze samenleving is in beweging. Of anders gezegd in transitie. In het gevangeniswezen zien we een beweging naar veiligheid, regie en controle. Dat baart zorg. Zorgelijk is ook de verharding in de criminele wereld. Die werkt door in detentie.
Het is van groot belang om als informele sectororganisatie de verbinding te blijven zoeken met elkaar. Een grote opgave is de financiering van ons jaarplan. Ruim vijftig procent is afkomstig uit de samenleving. De subsidie voor 2024 valt helaas lager uit dan over 2023, dat terwijl de (loon)kosten fors stijgen. Sowieso zetten we weer sterk in om de steun vanuit de samenleving te vergroten. Want bij transformatief denken hoort niet bezuinigen en reorganiseren. ‘Handen vouwen, handen uit de mouwen’ is ons motto.
Het uiteindelijke doel van ons werk is dat gevangenen afrekenen met hun verleden zodat zij aan een nieuw hoofdstuk kunnen beginnen. Ook ondersteunen we de tbs-patiënten, die wellicht nooit meer op eigen benen kunnen staan. Ook zij mogen weten dat zij gezien en verder geholpen worden. En dan de achterblijvers thuis, zij kunnen door onze aandacht weer op adem komen en moed vatten.
We richten ons op een aantal thema’s:
1. Werken aan herstel en/of re-integratie
We zetten in op het verdiepen van ons vrijwilligersmanagement. Het gaat daarbij over helder inzicht op de inzet(baarheid) van vrijwilligers en op de aard van en het aantal contactmomenten en de impact daarvan. Continue toerusting van onze (on)betaalde medewerkers blijft van groot belang. Ons beleid op opleiding, training, intervisie en team(building) zetten we voort in 2024.
GNd staat voor herstel en re-integratie. Daarvoor wordt in al onze programma’s de basis gelegd. We zetten een transitie in gang naar het aanbieden van een integraal aanbod zodra we in contact komen met onze hulpvragers. De contouren van dit integrale concept zijn te zien in de pilot Maatwerk in PI Alphen aan den Rijn, waarvan 2024 het laatste pilotjaar is.
We gaan in ons bezoekprogramma het liefst vroegtijdig de contacten aan. Als de hulpvrager behoefte heeft aan een kortdurend contact, dan kan dat via de Meet Up. Vrijwilligers zijn dan present op de leefafdelingen in diverse gevangenissen.
Herstelgerichte detentie krijgt binnen het gevangeniswezen steeds meer vorm. Het totale zorgaanbod van GNd sluit daarbij versterkend aan. Eén van de programma’s is ons SOS-aanbod. We kunnen de missie van de PI’s met betrekking tot herstelgerichte detentie versterken. Daarnaast starten we in 2024 weer met SOS Gespreksgroepen. Tevens zetten we in op meerjarige afspraken met DJI en/of PI’s rond de afname van ons aanbod.
Door middel van ons Kindercadeauproject kunnen gevangenen een verjaardags-/kerstcadeautje voor hun kind (tot en met zeventien jaar) aanvragen. Het lijkt een klein gebaar, maar het heeft grote impact, omdat het de band tussen ouder en kind onderhoudt en versterkt.
Terugkeer
Om binnen alvast na te denken over re-integratie en werk hebben we Back to the Future (BTF-nieuw)) en de Cursus ArbeidsOriëntatie (CAO) ontwikkeld. Heel gericht denken gevangenen zo na over re-integratie en terugkeer in de samenleving én toekomstig werk en wat daar allemaal voor nodig is. ‘Van binnen naar buiten’ is voor gevangenen die vrijkomen een belangrijk thema. Er komt, zeker na lange detentie, nogal wat op hen af. Om hen daarin zo goed mogelijk te begeleiden biedt GNd NaZorg aan. Bezoekvrijwilligers lopen nog een poosje mee op om ex-gevangenen te helpen hun weg in de maatschappij weer te hervinden.
Achterblijvers zien zich ook met allerlei vraagstukken geconfronteerd. We bieden hen bezoek door een vrijwilliger aan, hebben contact via Bel- en Mail Consulten, en organiseren Ontmoetingsdagen. We starten in PI Dordrecht met onze eerste Ontmoetingsplek. GNd kan de ontvangst in detentie een wat meer menselijk gezicht geven met welkomst vrijwilligers. Die zijn uiteraard ook beschikbaar voor een gesprekje en voor vragen. We gaan in deze PI ook kinderen begeleiden tijdens de Vader-Kindmiddagen in de PI waar vrijwilligers op een laagdrempelige manier in gesprek kunnen met kinderen van gevangenen.
Met diverse Forensische Klinieken is er een samenwerkingsovereenkomst. Daarnaast bieden we in nog meer klinieken Forensische Zorg (ForZo) aan. In 2024 bouwen we de hulpverlening uit in klinieken met een overeenkomst en zetten we in op meer overeenkomsten met een kliniek. Zo willen we meer medemensen bereiken die een tbs-behandeling ondergaan en ons hulpaanbod duurzaam borgen. Er is veel vraag naar onze vrijwilligers.
Digi-coaches
De technologische ontwikkelingen nemen een grote vlucht. Wij blijven hierin investeren door optimalisering van de huidige systemen en hulpmiddelen. Intern stellen we digi-coaches aan die collega’s in hun digitale vaardigheden kunnen ondersteunen en trainen.
2. Verbreding inzet vrijwilligers
Al onze zorgprogramma’s staan of vallen met onze (on)betaalde medewerkers (medewerkers zorg en vrijwilligers) en met de inrichting van processen in onze organisatie. Al die aspecten dienen erop gericht te zijn dat onze hulpvragers ervaren dat zij de juiste hulp ontvangen, zodat zij zich weer kunnen verhouden tot het leven van alledag.
Nadat we ons aanbod meer geclusterd hadden in DAF: Detentie, Achterblijvers en Forensische Zorg en de aanstelling van PI-verantwoordelijken, is in 2023 een onderzoek uitgevoerd naar de samenwerkingsrelatie tussen vrijwilligers en maatschappelijk werkers. Het ging onder meer over kwaliteit en efficiëntie. We gaan aan de slag met de aanbeveling om competente en bereidwillige vrijwilligers meer verantwoordelijkheden te geven om incidentele (organisatie van bijeenkomsten) dan wel structurele taken (bijvoorbeeld in zorgdossiers) op te pakken.
Eén van de effecten hiervan kan zijn dat de betaalde medewerkers meer de rol van expert en coördinator voor de complexe taken op zich kunnen nemen én, niet onbelangrijk, ook meer tijd hebben voor het onderhouden van contacten met de PI’s en klinieken. Dit laatste aspect blijkt essentieel voor de instroom van hulpvragers en de ingang van onze cursussen als SOS en CAO.
Ten opzichte van eerdere jaren zal dit resulteren in een grotere beschikbaarheid voor hulpvragers en een vergroting van de kans op continuering van het werk van GNd. We zijn daarbij alert op het behouden van een goede kwaliteit van onze zorg. We willen in 2024 bereiken dat iedere vrijwilliger minstens eenmaal per jaar wordt ingezet in trajecten en activiteiten.
Regionalisering
Regionalisering is een tweede aanbeveling. Dat is een wens die al eens eerder is geuit. We denken aan regionale herstelcellen. Daarbij willen we de kwaliteiten die onze vrijwilligers in huis hebben, inzetten voor de ontwikkeling van herstelzorg in ‘zijn of haar’ regio. Hiermee willen we ook de kansen op regionale donaties vergroten.
Net als de verbreding van de inzet van vrijwilligers is regionalisering een massief en complex vraagstuk dat een lange adem vergt. In 2024 zullen we starten met het proces van verbreding van de inzet van vrijwilligers. Dit is een belangrijke transitie die we mensgericht, met elkaar, willen ontdekken en uitrollen. Dit in de context van een brede gedragenheid van onze missie, visie en strategie.
| Aandachtsgebied | 2023 | 2024 |
|---|---|---|
| Aandacht voor Gevangenen | ||
| Bezoek trajecten gevangenen | 300 | 300 |
| Meet Ups | In 4 PI's | In 6 PI's |
| Maatwerk | 15 CAO; 10 bemiddeling naar arbeid; 20 bezoektrajecten | 15 CAO; 10 bemiddeling naar arbeid; 60 bezoektrajecten |
| Arbeidsbemiddeling | 20 CAO; 15 bemiddeling naar arbeid; 25 lopende trajecten; | 20 CAO; 15 bemiddeling naar arbeid; 30 lopende trajecten |
| SOS cursus | 10 | 12 |
| SOS individueel + follow up | 25 | 45 |
| SOS gespreksgroepen | Onderzoek | 1 PI |
| Back to the future | Implementatie fase | 10 |
| Aandacht voor Ex-gevangenen | ||
| Trajecten terugkeer | 135 | 155 |
| chatgesprekken | 450 | 300 |
| Aandacht voor Achterblijvers | ||
| Trajecten Achterblijvers | 180 | 180 |
| Bel-en mailconsulten | 200 | 250 |
| Netwerkgesprekken | Implementeren | 5 |
| Ontmoetingsdagen | 4 | 4 |
| Thuisfront informatiedagen | 4 | 4 |
| Ontmoetingsplaats | 1 PI | 2 PI's |
| Ouder-Kind-Dagen | Geen | 1 PI |
| Kindercadeau | 750 | 800 |
| Aandacht voor Forensische Zorg | ||
| Trajecten Forensische Zorg | 175 | 175 |
| Aandacht voor Vrijwilligers | ||
| Aantal vrijwilligers | 630 | 660 |
| Basistraining | 5 | 5 |
| Aanvullende trainingen | 13 | 13 |
3. Vergroting duurzame financiering (achterban en subsidie)
De communicatie-activiteiten staan in 2024 in het teken van branding, bekendheid verwerven voor onze acties, projecten en relatiebeheer. We willen onze (potentiële) achterban goed inzicht blijven geven in wie we zijn en wat we doen. Branding gebeurt zowel online via onze social media, als offline via artikelen en advertenties in de media, en via presentaties en gastlessen in het land. We geven het merk Gevangenenzorg inhoud door middel van storytelling in woord, op schrift en in beeld.
Daarnaast besteden we in 2024 extra aandacht aan promoting van specifieke (sponsor)acties als Nacht in de Bak (met daaraan gekoppeld ons actieplatform) en de promotie van ons preventieproject. We willen ook een start maken met een jaarlijks (fiets)evenement.
Het RFM-model dat we in 2024 verder implementeren is het uitgangspunt voor een optimale relatie met onze donateurs. We spreken onze donateurs steeds meer op maat aan, zowel on- als offline.
Relatiebeheer
Als samenlevingsorganisatie voert GNd een actief beleid op een brede inkomstenstroom. Dat voorkomt het risico van eenzijdige afhankelijkheid. Voor 2024 zal dit onverkort prioriteit houden. Van onze begroting is meer dan vijftig procent afkomstig uit de samenleving. De subsidies zijn niet structureel of meerjarig.
In 2024 willen we door middel van data-analyse meer inzicht te verkrijgen in wie onze donateurs zijn en wat hun donatievoorkeur is. In communicatie en fondsenwerving kunnen wij hen dan op maat benaderen. Daartoe zullen we gaan werken met een RFM-relatie en beheerplan. Online marketing speelt een onmisbare en belangrijke rol. Het genereren van kwalitatieve online leads om potentiële donateurs aan GNd te verbinden zal in 2024 een nog sterkere impuls krijgen.
Wat betreft de achterbaninkomsten vanuit bedrijven, kerken en particulieren zullen we onze inspanningen verder vergroten. Voor deze segmenten geldt in totaal een inkomstendoelstelling van € 1.330.000, een verhoging van bijna negen procent ten opzichten 2023. Op deze private segmenten is sprake van een forse ambitie, vooral ten aanzien van particuliere donateurs en bedrijven. Ook (digitale) acties op scholen, in kerken en onder jongeren zien we als belangrijke groeimarkten. Voor 2024 is een doelstelling vastgesteld van ca € 85.000 (acties scholen en ontwikkeling fiets/wandelevent). Verder is begin 2024 het preventie lespakket gereed en toepasbaar op vooral middelbare scholen. De subsidie voor 2024 is ruim € 150.000 lager dan in 2023. Dat houdt verband met grotere aantal aanvragen. Daardoor daalde het subsidiebedrag per vrijwilliger. De vraag is of de uitwerking daarvan op de langere termijn (2024 en 2025) consistent zal zijn. Lobby is van belang Het betreft het netwerken naar partners voor een maatschappelijk en financieel draagvlak. Het gaat met name om vermogensfondsen, de landelijke politiek en DJI.
Financieel jaarverslag
11. Financieel jaarverslag
De Raad van Toezicht laat de directeur bestuurder en de organisatie extern en onafhankelijk controleren door een accountant. Over het boekjaar 2023 heeft Visser & Visser de externe controle van de jaarrekening verzorgd.
